«4 Οκτωβρίου 1919: αφετηρία αυτογνωσίας και αναδίπλωσης»
4 Οκτωβρίου 1919 - 4 Οκτωβρίου 2009
Ενενήντα χρόνια πέρασαν από την πιο σημαντική τομή της ιστορίας της Ξάνθης.
Ο άνθρωπος αυτής της περιοχής, έχοντας δημιουργική και εξελικτική παρουσία από τη νεολιθική εποχή, αναπτύχθηκε στα κλασικά και μετακλασικά χρόνια με κέντρο τα Άβδηρα, με την Αναστασιούπολη/Περιθεώριο, τους Πόρους, την Τόπειρο και την Ξάνθεια στους αιώνες της Βυζαντινής Οικουμένης, ενώ μπήκε στα μέσα χρόνια με έναν ένοπλο κατακτητή αλλόθρησκο και αλλότροπο.
Στις νέες εκείνες συνθήκες, από τα τέλη του 14ου αιώνα, η Ξάνθη και η περιοχή της επιβιώνει και σταδιακά διακρίνεται οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά μέσα σε καθεστώς εξάρτησης.
Είναι σημαντικό ότι τους σκληρούς αιώνες σκλαβιάς δεν υπάρχει αλλοτρίωση των προαιώνιων αξιών και ιδιοτήτων της Ξάνθης. Κοινωνία συνύπαρξης και αλληλεγγύης, υπεροχής του συλλογικού έναντι του ατομικού, πνευματικής καλλιέργειας και υλικής ευμάρειας που όμως συμβαδίζει με την πνευματική ουσία.
Η επανάσταση του 1821 αποτέλεσε για το έθνος μια τομή, τομή επίπονη για την περιοχή που βάσταξε εκατό ακόμη χρόνια.
Ο 19ος αιώνας, εποχή της αρχής των εθνοτήτων, δημιούργησε πρόσθετα προβλήματα.
Ξένες και περιφερειακές δυνάμεις, συνάμα και η καταρρέουσα Οθωμανική αυτοκρατορία -αλλά και οι καταστροφικοί οξισμοί του 1829- δημιουργούν έναν αιώνα ανακατατάξεων και προκλήσεων.
Η Ξάνθη ανασταίνεται και ανασαίνει, αναζητά ελευθερία και ανάπτυξη ολόπλευρη και ουσιαστική.
Μετά το Μακεδονικό αγώνα και τους Βαλκανικούς πολέμους, η Ξάνθη και η περιοχή της κυριεύεται από τους Βουλγάρους.
Όλοι οι κάτοικοι, χριστιανοί και μουσουλμάνοι δεινοπαθούν.
Η περίοδος της Βουλγαροκρατίας (1912-1919) είναι μια εξοντωτική εποχή.
Εν τω μεταξύ μετά την τραγική περίοδο Διχασμού, η Ελλάδα συμμετέχει στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και είναι με τους νικητές.
Οι μεγάλες δυνάμεις νοιάζονται για τα δικά τους ζωτικά συμφέροντα, προστατεύοντας ταυτόχρονα τη μετεξελισσόμενη οθωμανική αυτοκρατορία.
Η Ξάνθη με την παρέμβαση Βενιζέλου ευνοήθηκε από τις αποφάσεις των μεγάλων δυνάμεων.
Έτσι στις 4 Οκτωβρίου 1919 απελευθερώνεται η περιοχή μας.
Όμως και η ανατολική Θράκη και η ζώνη της Σμύρνης την ίδια περίοδο νιώθουν την ίδια χαρά.
Τη χαρά της πρόσκαιρης απελευθέρωσης και της ιστορικής, εθνικής δικαίωσης. Τρία χρόνια μετά, ακολουθεί η τραγωδία της ανατολικής Θράκης εντελώς αδικαιολόγητα και η πολυαίματη «μάστιγα της Ασίας».
Είναι πολυσήμαντο γεγονός -τομή η 4η Οκτωβρίου 1919 για την Ξάνθη- αν μάλιστα δούμε τι έγινε στην περιφέρεια που ανέφερα.
Σήμερα πανηγυρίζουμε την αρχή της απελευθέρωσης της Ξάνθης (που ολοκληρώθηκε μαζί με την υπόλοιπη νοτιοδυτική Θράκη, το Μάη του 1920). Παράλληλα όμως αναλογιζόμαστε τι πάθαμε και τι χάσαμε τα ίδια χρόνια ως Ελληνισμός.
Η αξία της 4ης Οκτωβρίου 1919, επιπλέον, αποδεικνύεται από το τι ακολούθησε στην Ξάνθη. Αυτό οφείλαμε να τονίσουμε στον εφετινό εορτασμό.
Η 4η Οκτωβρίου αποτέλεσε αφετηρία αυτογνωσίας και αναδίπλωσης σε όλους τους τομείς της δομής της κοινωνίας, οικονομικά και πολιτιστικά.
Αν η δεκαετία του 1880 ήταν η αρχή της ακμής στον οικονομικό τομέα, αυτό που είναι αξιοπρόσεκτο, την ίδια περίοδο γεννιόνται πνευματικοί ταγοί και λογοτέχνες, όπως οι Άργης Κόρακας, Άριστος Χασηρτζόγλου, Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ, Γιώργος Στογιαννίδης.
Όλοι τους στα Οθωμανικά χρόνια και ακολουθεί η δεκαετία της ανακοπής σε όλα τα επίπεδα.
Μετά την 4η Οκτωβρίου 1919 και την ένωση με την Ελλάδα, η Ξάνθη στην πρώτη ελεύθερη δεκαετία αναπτύσσεται κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και καθίσταται έκτη σε ανάπτυξη πόλη της Ελληνικής πατρίδας. Απόδειξη αυτογνωσίας και αναδίπλωσης.
Τρανότερη όμως απόδειξη τούτης της ανάστασης είναι οι πνευματικοί άνθρωποι που γεννιούνται ή φιλοξενούνται εδώ την πρώτη κρίσιμη δεκαετία:
Κατίνα Βέικου Σεραμέτη
Χρήστος Παυλίδης
Στέφανος Ιωαννίδης
Μάνος Χατζιδάκις
Ευάγγελος Λάμπρου
Τι μεγαλύτερη χρεία έχουμε μαρτύρων;
Η 4η Οκτωβρίου 1919 είναι μια σημαντική τομή στην ιστορία και στη ζωή της Ξάνθης. Αφετηρία αυτογνωσίας και αναδίπλωσης.
Τιμή σε αγωνιστές και αγωνίστριες πολέμου και ειρήνης.
Άργης Κόρακας (1888-1940)
Είναι ο πρώτος γνωστός ποιητής της Ξάνθης.
Σε ένα ποίημά του το 1938 γράφει για την πατρίδα του Ξάνθη:
«Γεια σου, πατρίδα αρχοντική,
Θρακιώτισσα κυρά,
που της Ροδόπης οι πνοές,
σε λούζουν σε χτενίζουν,
και με τον ήλιο τον αψύ,
του κάμπου σου χαρά,
των κοριτσιών τα μάγουλα
τα κάνουν να ροδίζουν.»
Άριστος Χασηρτζόγλου (1889-1971)
Είναι ο γνωστός δημοσιογράφος Χασήρ. Δημοσιεύθηκαν βιβλία του με χρονογραφήματα. Ένα απόσπασμα του 1956:
«μ’ έκανες και ταξίδευσα ως την πατρίδα μας, την Θράκη< την αξέχαστη... Έλα τώρα να σε ταξιδεύσω ως την παρέβριο χώρα. Το επιθυμώ και εγώ το φανταστικό αυτό ταξιδάκι στα μέρη εκείνα με την οργιακή φύση , που μου θυμίζουν τα όμορφα νιάτα μου.» Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ (1895-1975)
Γόνος της οικογένειας λογοθέτη και Κουγιουμτζόγλου, σύζυγος Οκτάβιου Μερλιέ, μουσικολόγος και μελετήτρια / συλλέκτρια νεοελληνικής λογοτεχνίας και δημοτικών τραγουδιών.
Δημιουργεί το μουσικό λαογραφικό αρχείο καθώς και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, που αποτελούν έργα πολιτιστικής αυτοσυνειδησίας.
Γραμμοφώνησε τους μεγάλους ποιητές Παλαμά, Σικελιανό, Σεφέρη .
Γιώργος Στογιαννίδης (1912-1994)
Από τους σημαντικότερους ποιητές του βορειοελλαδικού χώρου. Γεννήθηκε στην Ξάνθη, έζησε στη Θάσο και κατέληξε στη Θεσσαλονίκη. Την Ξάνθη δεν την ξέχασε. Τιμήθηκε με κρατικό βραβείο ποίησης για το πολύτιμο ποιητικό έργο του. Ένα δείγμα:
« Ο τόπος υποφέρει
απ’ το φέρσιμο των αγαλμάτων
που τα προσκυνούμε
και τα ταπεινώνουμε συνεχώς.
Αν είναι να ζήσουμε,
ας γνωρίζουμε τις πληγές μας ,
ίσως αλλάξουμε τότε.»
Κατίνα Βέικου- Σαραμέτη (1912-1989)
Γεννήθηκε στους Επιβάτες της Αν. Θράκης και μετά την προσφυγιά και τις σπουδές της έρχεται το 1932 στην Ξάνθη. Προσφέρει στα πολιτιστικά και διακρίνεται σε λαογραφία και λογοτεχνίας. Πέθανε στις 4 Οκτωβρίου 1989, ανήμερα στην επέτειο απελευθέρωσης, φέτος συμπληρώθηκαν είκοσι χρόνια. Ένα δείγμα από το πλούσιο πολιτιστικό της έργο:
« Γνωρίζω
Στη χώρα αυτή έχω τις ρίζες μου.
Δεν ήρθα μετανάστης.
Γνωρίζω τις πηγές
Που ρέουνε στην ποίηση.
Τα χαμόδεντρα,
Που αναδεύουνε
Σα νηφάλιοι στοχασμοί
Και τους αστερισμούς
Γνωρίζω
Στην αέναη τροχιά τους
(1979)
Χρήστος Παυλίδης (1913-1998)
Ο ζωγράφος και γλύπτης της Ξάνθης, που γεννήθηκε στην Αττάλεια της Μικρασίας και από το 1946 στέριωσε στην Ξάνθη, διδάσκοντας και δημιουργώντας.
Είναι ο εικαστικός που σημάδεψε αισθητικά την πόλη και την περιφέρεια.
Πίστευε για την τέχνη, την οποία σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (απόφοιτος 1932):
«για να γίνει ένα έργο τέχνης χρειάζεται να υπάρχει η αγάπη, η αλήθεια. Χωρίς αγάπη, χωρίς αλήθεια, χωρίς ιδανικό, τέχνη δεν γίνεται.»
Στέφανος Ιωαννίδης (1923-2001)
Άξιος πνευματικός, εργάτης και δημιουργός. Στον πολιτισμό και στα γράμματα είναι η ψυχή και ο φορέας συγκρότησης της πόλης. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη και τα «Θρακικά Χρονικά»- παιδιά του- σημάδεψαν τη ζωή της μεταπολεμικής Ξάνθης. Πεζογράφος και ποιητής αξιόλογος. Δείγμα:
«Εγώ, εσύ… τι σημασία έχει ποιος έβαλε της φωτιάς την ιδέα!
Στην αρχή απλώσαν τα χέρια οι άλλοι προσωπική πως ήταν πυρά για να ζεσταθούνε.
Ύστερα φεύγοντας πήρες μαζί σου τη φλόγα, πυρκαγιά για να βάλεις στον κόσμο.»
Μάνος Χατζιδάκις (1925-1994)
Ποτέ, σε οποιαδήποτε αυτοβιογραφική του σημείωση, ο Μάνος Χατζιδάκις δεν αποσιωπούσε το γεγονός ότι γεννήθηκε στην Ξάνθη, ότι εδώ πήρε τα πρώτα μαθήματα μουσικής. Εκτός από μουσικός, ήταν ποιητής και γνήσια επαναστατικό πνεύμα. Γράφει:
«Ως συμπεριφορά είμαι μεγαλοαστός. Ως καλλιέργεια είμαι ποιητής και ως βαθύτερη ιδιοσυγκρασία είμαι λαϊκός»
Και αλλού: «Περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις και όλες τις δυσκολίες του Θεού»
Ευάγγελος Λάμπρου (1927-1987)
Νομικός, γεννημένος στην Ξάνθη με καταγωγή από τη Σκύρο, γνήσια πνευματικός άνθρωπος. Πλήθος οι νομικές, φιλολογικές μελέτες και θαυμάσια ποίηση. Ένα μικρό δείγμα:
«είμαστε κουρντισμένα παιχνίδια που κάνουν μικρές κυκλικές διαδρομές με ψεύτικους σταθμούς, και εικονικές αφήξεις. Εγγυημένα παιχνίδια που φθείρονται σύντομα και τελειώνουν τις μέρες τους στα σκουπίδια»
Θανάσης Μουσόπουλος, φιλόλογος
4 Οκτωβρίου 1919 - 4 Οκτωβρίου 2009Ενενήντα χρόνια πέρασαν από την πιο σημαντική τομή της ιστορίας της Ξάνθης.
Ο άνθρωπος αυτής της περιοχής, έχοντας δημιουργική και εξελικτική παρουσία από τη νεολιθική εποχή, αναπτύχθηκε στα κλασικά και μετακλασικά χρόνια με κέντρο τα Άβδηρα, με την Αναστασιούπολη/Περιθεώριο, τους Πόρους, την Τόπειρο και την Ξάνθεια στους αιώνες της Βυζαντινής Οικουμένης, ενώ μπήκε στα μέσα χρόνια με έναν ένοπλο κατακτητή αλλόθρησκο και αλλότροπο.
Στις νέες εκείνες συνθήκες, από τα τέλη του 14ου αιώνα, η Ξάνθη και η περιοχή της επιβιώνει και σταδιακά διακρίνεται οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά μέσα σε καθεστώς εξάρτησης.
Είναι σημαντικό ότι τους σκληρούς αιώνες σκλαβιάς δεν υπάρχει αλλοτρίωση των προαιώνιων αξιών και ιδιοτήτων της Ξάνθης. Κοινωνία συνύπαρξης και αλληλεγγύης, υπεροχής του συλλογικού έναντι του ατομικού, πνευματικής καλλιέργειας και υλικής ευμάρειας που όμως συμβαδίζει με την πνευματική ουσία.
Η επανάσταση του 1821 αποτέλεσε για το έθνος μια τομή, τομή επίπονη για την περιοχή που βάσταξε εκατό ακόμη χρόνια.
Ο 19ος αιώνας, εποχή της αρχής των εθνοτήτων, δημιούργησε πρόσθετα προβλήματα.
Ξένες και περιφερειακές δυνάμεις, συνάμα και η καταρρέουσα Οθωμανική αυτοκρατορία -αλλά και οι καταστροφικοί οξισμοί του 1829- δημιουργούν έναν αιώνα ανακατατάξεων και προκλήσεων.
Η Ξάνθη ανασταίνεται και ανασαίνει, αναζητά ελευθερία και ανάπτυξη ολόπλευρη και ουσιαστική.
Μετά το Μακεδονικό αγώνα και τους Βαλκανικούς πολέμους, η Ξάνθη και η περιοχή της κυριεύεται από τους Βουλγάρους.
Όλοι οι κάτοικοι, χριστιανοί και μουσουλμάνοι δεινοπαθούν.
Η περίοδος της Βουλγαροκρατίας (1912-1919) είναι μια εξοντωτική εποχή.
Εν τω μεταξύ μετά την τραγική περίοδο Διχασμού, η Ελλάδα συμμετέχει στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και είναι με τους νικητές.
Οι μεγάλες δυνάμεις νοιάζονται για τα δικά τους ζωτικά συμφέροντα, προστατεύοντας ταυτόχρονα τη μετεξελισσόμενη οθωμανική αυτοκρατορία.
Η Ξάνθη με την παρέμβαση Βενιζέλου ευνοήθηκε από τις αποφάσεις των μεγάλων δυνάμεων.
Έτσι στις 4 Οκτωβρίου 1919 απελευθερώνεται η περιοχή μας.
Όμως και η ανατολική Θράκη και η ζώνη της Σμύρνης την ίδια περίοδο νιώθουν την ίδια χαρά.
Τη χαρά της πρόσκαιρης απελευθέρωσης και της ιστορικής, εθνικής δικαίωσης. Τρία χρόνια μετά, ακολουθεί η τραγωδία της ανατολικής Θράκης εντελώς αδικαιολόγητα και η πολυαίματη «μάστιγα της Ασίας».
Είναι πολυσήμαντο γεγονός -τομή η 4η Οκτωβρίου 1919 για την Ξάνθη- αν μάλιστα δούμε τι έγινε στην περιφέρεια που ανέφερα.
Σήμερα πανηγυρίζουμε την αρχή της απελευθέρωσης της Ξάνθης (που ολοκληρώθηκε μαζί με την υπόλοιπη νοτιοδυτική Θράκη, το Μάη του 1920). Παράλληλα όμως αναλογιζόμαστε τι πάθαμε και τι χάσαμε τα ίδια χρόνια ως Ελληνισμός.
Η αξία της 4ης Οκτωβρίου 1919, επιπλέον, αποδεικνύεται από το τι ακολούθησε στην Ξάνθη. Αυτό οφείλαμε να τονίσουμε στον εφετινό εορτασμό.
Η 4η Οκτωβρίου αποτέλεσε αφετηρία αυτογνωσίας και αναδίπλωσης σε όλους τους τομείς της δομής της κοινωνίας, οικονομικά και πολιτιστικά.
Αν η δεκαετία του 1880 ήταν η αρχή της ακμής στον οικονομικό τομέα, αυτό που είναι αξιοπρόσεκτο, την ίδια περίοδο γεννιόνται πνευματικοί ταγοί και λογοτέχνες, όπως οι Άργης Κόρακας, Άριστος Χασηρτζόγλου, Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ, Γιώργος Στογιαννίδης.
Όλοι τους στα Οθωμανικά χρόνια και ακολουθεί η δεκαετία της ανακοπής σε όλα τα επίπεδα.
Μετά την 4η Οκτωβρίου 1919 και την ένωση με την Ελλάδα, η Ξάνθη στην πρώτη ελεύθερη δεκαετία αναπτύσσεται κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και καθίσταται έκτη σε ανάπτυξη πόλη της Ελληνικής πατρίδας. Απόδειξη αυτογνωσίας και αναδίπλωσης.
Τρανότερη όμως απόδειξη τούτης της ανάστασης είναι οι πνευματικοί άνθρωποι που γεννιούνται ή φιλοξενούνται εδώ την πρώτη κρίσιμη δεκαετία:
Κατίνα Βέικου Σεραμέτη
Χρήστος Παυλίδης
Στέφανος Ιωαννίδης
Μάνος Χατζιδάκις
Ευάγγελος Λάμπρου
Τι μεγαλύτερη χρεία έχουμε μαρτύρων;
Η 4η Οκτωβρίου 1919 είναι μια σημαντική τομή στην ιστορία και στη ζωή της Ξάνθης. Αφετηρία αυτογνωσίας και αναδίπλωσης.
Τιμή σε αγωνιστές και αγωνίστριες πολέμου και ειρήνης.
Άργης Κόρακας (1888-1940)
Είναι ο πρώτος γνωστός ποιητής της Ξάνθης.
Σε ένα ποίημά του το 1938 γράφει για την πατρίδα του Ξάνθη:
«Γεια σου, πατρίδα αρχοντική,
Θρακιώτισσα κυρά,
που της Ροδόπης οι πνοές,
σε λούζουν σε χτενίζουν,
και με τον ήλιο τον αψύ,
του κάμπου σου χαρά,
των κοριτσιών τα μάγουλα
τα κάνουν να ροδίζουν.»
Άριστος Χασηρτζόγλου (1889-1971)
Είναι ο γνωστός δημοσιογράφος Χασήρ. Δημοσιεύθηκαν βιβλία του με χρονογραφήματα. Ένα απόσπασμα του 1956:
«μ’ έκανες και ταξίδευσα ως την πατρίδα μας, την Θράκη< την αξέχαστη... Έλα τώρα να σε ταξιδεύσω ως την παρέβριο χώρα. Το επιθυμώ και εγώ το φανταστικό αυτό ταξιδάκι στα μέρη εκείνα με την οργιακή φύση , που μου θυμίζουν τα όμορφα νιάτα μου.» Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ (1895-1975)
Γόνος της οικογένειας λογοθέτη και Κουγιουμτζόγλου, σύζυγος Οκτάβιου Μερλιέ, μουσικολόγος και μελετήτρια / συλλέκτρια νεοελληνικής λογοτεχνίας και δημοτικών τραγουδιών.
Δημιουργεί το μουσικό λαογραφικό αρχείο καθώς και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, που αποτελούν έργα πολιτιστικής αυτοσυνειδησίας.
Γραμμοφώνησε τους μεγάλους ποιητές Παλαμά, Σικελιανό, Σεφέρη .
Γιώργος Στογιαννίδης (1912-1994)
Από τους σημαντικότερους ποιητές του βορειοελλαδικού χώρου. Γεννήθηκε στην Ξάνθη, έζησε στη Θάσο και κατέληξε στη Θεσσαλονίκη. Την Ξάνθη δεν την ξέχασε. Τιμήθηκε με κρατικό βραβείο ποίησης για το πολύτιμο ποιητικό έργο του. Ένα δείγμα:
« Ο τόπος υποφέρει
απ’ το φέρσιμο των αγαλμάτων
που τα προσκυνούμε
και τα ταπεινώνουμε συνεχώς.
Αν είναι να ζήσουμε,
ας γνωρίζουμε τις πληγές μας ,
ίσως αλλάξουμε τότε.»
Κατίνα Βέικου- Σαραμέτη (1912-1989)
Γεννήθηκε στους Επιβάτες της Αν. Θράκης και μετά την προσφυγιά και τις σπουδές της έρχεται το 1932 στην Ξάνθη. Προσφέρει στα πολιτιστικά και διακρίνεται σε λαογραφία και λογοτεχνίας. Πέθανε στις 4 Οκτωβρίου 1989, ανήμερα στην επέτειο απελευθέρωσης, φέτος συμπληρώθηκαν είκοσι χρόνια. Ένα δείγμα από το πλούσιο πολιτιστικό της έργο:
« Γνωρίζω
Στη χώρα αυτή έχω τις ρίζες μου.
Δεν ήρθα μετανάστης.
Γνωρίζω τις πηγές
Που ρέουνε στην ποίηση.
Τα χαμόδεντρα,
Που αναδεύουνε
Σα νηφάλιοι στοχασμοί
Και τους αστερισμούς
Γνωρίζω
Στην αέναη τροχιά τους
(1979)
Χρήστος Παυλίδης (1913-1998)
Ο ζωγράφος και γλύπτης της Ξάνθης, που γεννήθηκε στην Αττάλεια της Μικρασίας και από το 1946 στέριωσε στην Ξάνθη, διδάσκοντας και δημιουργώντας.
Είναι ο εικαστικός που σημάδεψε αισθητικά την πόλη και την περιφέρεια.
Πίστευε για την τέχνη, την οποία σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (απόφοιτος 1932):
«για να γίνει ένα έργο τέχνης χρειάζεται να υπάρχει η αγάπη, η αλήθεια. Χωρίς αγάπη, χωρίς αλήθεια, χωρίς ιδανικό, τέχνη δεν γίνεται.»
Στέφανος Ιωαννίδης (1923-2001)
Άξιος πνευματικός, εργάτης και δημιουργός. Στον πολιτισμό και στα γράμματα είναι η ψυχή και ο φορέας συγκρότησης της πόλης. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη και τα «Θρακικά Χρονικά»- παιδιά του- σημάδεψαν τη ζωή της μεταπολεμικής Ξάνθης. Πεζογράφος και ποιητής αξιόλογος. Δείγμα:
«Εγώ, εσύ… τι σημασία έχει ποιος έβαλε της φωτιάς την ιδέα!
Στην αρχή απλώσαν τα χέρια οι άλλοι προσωπική πως ήταν πυρά για να ζεσταθούνε.
Ύστερα φεύγοντας πήρες μαζί σου τη φλόγα, πυρκαγιά για να βάλεις στον κόσμο.»
Μάνος Χατζιδάκις (1925-1994)
Ποτέ, σε οποιαδήποτε αυτοβιογραφική του σημείωση, ο Μάνος Χατζιδάκις δεν αποσιωπούσε το γεγονός ότι γεννήθηκε στην Ξάνθη, ότι εδώ πήρε τα πρώτα μαθήματα μουσικής. Εκτός από μουσικός, ήταν ποιητής και γνήσια επαναστατικό πνεύμα. Γράφει:
«Ως συμπεριφορά είμαι μεγαλοαστός. Ως καλλιέργεια είμαι ποιητής και ως βαθύτερη ιδιοσυγκρασία είμαι λαϊκός»
Και αλλού: «Περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις και όλες τις δυσκολίες του Θεού»
Ευάγγελος Λάμπρου (1927-1987)
Νομικός, γεννημένος στην Ξάνθη με καταγωγή από τη Σκύρο, γνήσια πνευματικός άνθρωπος. Πλήθος οι νομικές, φιλολογικές μελέτες και θαυμάσια ποίηση. Ένα μικρό δείγμα:
«είμαστε κουρντισμένα παιχνίδια που κάνουν μικρές κυκλικές διαδρομές με ψεύτικους σταθμούς, και εικονικές αφήξεις. Εγγυημένα παιχνίδια που φθείρονται σύντομα και τελειώνουν τις μέρες τους στα σκουπίδια»
Θανάσης Μουσόπουλος, φιλόλογος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου